Wsparcie dzieci i młodzieży z FASD oraz ich rodzin - dr Teresa Jadczak-Szumiło /OŚRODEK ROZWOJU EDUKACJI - WARSZAWA 2024/

O Spektrum Płodowych Zaburzeń Alkoholowych (FASD – ang. Fetal Alcohol Spectrum Disorder) mówi się, że jest to epidemia XXI wieku. Na całym świecie badania nad skutecznymi interwencjami wobec dzieci z FASD ciągle trwają, a przez ostatnie 50 lat naukowcy starali się rozpoznać istotę i specyfikę tej choroby. Powszechnie utarł się też pogląd, że do powstawania tych zaburzeń przyczynia się duże spożycie alkoholu w społeczeństwie, z drugiej jednak strony panuje przekonanie, że to konsumpcja alkoholu przez kobiety podczas ciąży, w tym nawet w małych dawkach, stanowi ich przyczynę.

Z badań wynika, że dla powstania zaburzeń ze spektrum FASD od dawki ważniejszy jest tzw. wzorzec spożywania alkoholu. Ustalono, że niebezpieczne są dwa wzorce picia: pierwszy – jednorazowe spożycie dużej dawki alkoholu, powyżej 5 porcji standardowych, drugi – małe dawki spożywane systematycznie przez dłuższy okres. Badania G. Bandoli i zespołu z roku 2019 (Bandoli i in., 2019) wskazują, że drugi wzorzec spożywania alkoholu jest bardziej niebezpieczny niż pierwszy. Warto zaznaczyć, że oba wzorce dotyczą nie tylko kobiet uzależnionych. Jednorazowo dużą dawkę alkoholu mogą bowiem spożyć np. kobiety nieświadome bycia w ciąży. Również spożywanie małych dawek, ale przez dłuższy czas, np. lampki wina do obiadu co niedzielę, może nie być uznawane za zagrażające rozwojowi dziecka. Jeśli do tego dodamy stereotypowe przekonanie społeczne o dobroczynnym działaniu alkoholu, np. „czerwonego wina dobrego dla krwi”, to okazuje się, że problemy FASD mogą dotyczyć szerokiej populacji. Dlatego istotne jest, aby rosła świadomość znaczenia abstynencji podczas ciąży i w całym okresie rozrodczym, a także stan wiedzy o wspomaganiu dziecka z FASD i jego rodziny.

Publikacja Wsparcie dzieci i młodzieży z FASD oraz ich rodzin skierowana jest zarówno do pracowników systemu oświaty, jak i sektora zdrowia oraz rodziny, pracy i zabezpieczenia społecznego, a także rodziców i innych zainteresowanych. Poradnik autorstwa dr Teresy Jadczak-Szumiło powstał we współpracy z Ministerstwem Zdrowia, Ministerstwem Edukacji Narodowej i Ministerstwem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Problemy tej grupy dzieci są rozległe, stąd wsparcie powinno być wielowymiarowe, a najskuteczniejsze są działania międzyresortowe, związane ze zdrowiem, rozwojem, edukacją czy rynkiem pracy. Działania poszczególnych resortów na rzecz dzieci z FASD i ich rodzin zostały zaprezentowane w rozdziale Dziecko z FASD – dlaczego pomoc powinna być systemowa?.

W publikacji przyjęto rozumienie FASD jako pojęcia parasolowego, które określa wszystkie rodzaje zaburzeń występujących u dzieci, których matka używa alkoholu podczas ciąży. Będą w tej grupie zaburzenia określane jako alkoholowy zespół płodowy FAS (ang. Featal Alcohole Syndrome), a także różne inne zaburzenia, które w Polsce zostały określone jako ND-PAE (ang. NeuroDevelopmental Disorders Associated with Prenatal Alcohol Exposure) – zaburzenia neurorozwojowe związane z prenatalną ekspozycją na alkohol. Do tej podgrupy zaliczamy takie zaburzenia, które przez lata opisywano w Polsce jako: częściowy FAS (pFAS), neurorozwojowe zaburzenia zależne od alkoholu (ARND – ang. Alcohol-related neurodevelopmental disorder) czy wady wrodzone zależne od alkoholu (ARBD – ang. Alcohol-related brain damage).

Poradnik zawiera informacje dotyczące charakterystyki FASD, standardów diagnostycznych, zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży z FASD oraz ich sytuacji rodzinnej i społecznej, a także funkcjonowania w edukacji. Autorka prezentuje propozycje wsparcia i terapii dzieci z FASD i ich rodzin. Czytelnicy mogą w nim znaleźć wskazówki, gdzie szukać pomocy.

Wsparcie dzieci i młodzieży z FASD oraz ich rodzin - dr Teresa Jadczak-Szumiło /OŚRODEK ROZWOJU EDUKACJI - WARSZAWA 2024/